آنچه باید درباره “آستیگماتیسم نامنظم” بدانید

آستیگماتیسم نامنظم

آستیگماتیسم یکی از عیوب انکساری بسیار شایع است که باعث تاری دید می‌شود و ممکن است افراد را در هر سنی درگیر کند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سطح جلویی چشم (قرنیه) دارای انحنای نامناسب باشد. آستیگماتیسم فقط محدود به قرنیه نمی‌شود و می‌تواند به دلیل انحنای نامناسب عدسی داخل چشم نیز باشد.

برای درک بهتر این مسئله می‌توانید سطح قرنیه طبیعی را شبیه یک توپ گرد تصور کنید. چشمی که دچار آستیگماتیسم منظم شده باشد، بیضی شکل است که انحنای آن در همه جهات یکسان نمی‌باشد. در آستیگماتیسم نامنظم، قرنیه شبیه توپ له شده است که سطح آن ناهموار و نامتقارن می‌باشد و انحنای آن در همه جهات یکسان نیست و به طور منظم تغییر نمی‌کند.

در یک چشم سالم، پرتوهای نور بعد از برخورد با قرنیه و عدسی به درستی روی شبکیه متمرکز شده و تصویر واضحی ایجاد می‌شود. اما در آستیگماتیسم نامنظم، به دلیل انحنای نامتقارن، پرتوهای نور به طور نامنظم روی شبکیه متمرکز شده و در نهایت تصویر واضحی ایجاد نمی‌شود.

آستیگماتیسم نامنظم شیوع کمتری نسبت به آستیگماتیسم منظم دارد. با مراجعه به چشم پزشک و انجام معاینات دقیق می‌توانید از نوع آستیگماتیسم چشم خود مطلع شوید. در این مقاله قصد داریم اطلاعات بیشتری درباره آستیگماتیسم نامنظم ارائه دهیم.

بیشتر بخوانید: عمل لیزیک چشم آستیگمات

علائم آستیگماتیسم نامنظم

علائم این بیماری ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. با آگاهی از علائم آستیگماتیسم نامنظم می‌توان سریع‌تر آن را تشخیص داد تا اقدامات درمانی مناسب انجام شود. علائم مهم و اصلی آن عبارتند از:

• تاری دید:

تاری دید از علائم مهم و اصلی آستیگماتیسم به شمار می‌رود و تصاویر کیفیت کمتری داشته و بدون جزئیات دیده می‌شوند.

• دوبینی:

به دلیل انحنای نامنظم قرنیه یا عدسی، پرتوهای نور در چند نقطه از شبکیه متمرکز شده و باعث ایجاد دوبینی می‌شوند.

• سردرد و سرگیجه:

تمرکز طولانی مدت روی اشیا یا فعالیت‌های بصری، باعث فشار اضافی روی چشم‌ها و ایجاد سردردهای مکرر می‌شود.

• خستگی و درد چشم:

خستگی و فشار و درد در چشم از جمله علائم آستیگماتیسم نامنظم است که بعد از انجام فعالیت‌های بصری طولانی مانند مطالعه، کار با رایانه یا موبایل اتفاق می‌افتد.

• مشکل دید در شب:

در شب و در نور خیلی کم، به دلیل گشاد شدن مردمک نور بیشتری وارد چشم شده و در نتیجه باعث دیده شدن هاله ها و نورهای خیره کننده می‌شود.

دلایل ایجاد آستیگماتیسم نامنظم

به طور کلی افراد به صورت ژنتیکی یا اکتسابی دچار آستیگماتیسم نامنظم می‌شوند. هر عاملی که باعث اختلال در قرنیه و تغییرات نامنظم و در نهایت باعث تغییر شکل و انحراف قرنیه شود، از دلایل ایجاد آستیگماتیسم نامنظم محسوب می‌شود.

شایع‌ترین علت ایجاد آستیگماتیسم نامنظم، قوز قرنیه (کراتوکونوس) است که باعث نازک شدن و تغییر شکل قرنیه می‌شود. عفونت‌ها یا التهابات قرنیه با ایجاد زخم و اسکار روی قرنیه، باعث ایجاد این نوع آستیگماتیسم می‌شوند. همچنین آسیب یا ضربه‌های فیزیکی به چشم مانند ضربه به قرنیه و بریدگی آن، می‌توانند باعث تغییر شکل نامنظم و انحراف قرنیه شوند.

علاوه بر موارد گفته شده، در برخی از جراحی ‌های چشمی مانند پیوند قرنیه، ممکن است انحنای قرنیه به طور کامل به حالت اولیه بازنگردد و در نتیجه باعث ایجاد آستیگماتیسم نامنظم شود.

تشخیص آستیگماتیسم نامنظم

انجام معاینات منظم چشمی توسط چشم پزشک از اهمیت خاصی برخوردار است. در صورت مشاهده هر کدام از علائم، حتما به چشم پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود. با انجام معاینات دقیق و کامل چشم می‌توان آستیگماتیسم نامنظم را تشخیص داد. این معاینات شامل تست بینایی، اندازه گیری میزان عیب انکساری، کراتومتری و بررسی تحدب قرنیه با توپوگرافی قرنیه می‌باشد.

تست بینایی جز بررسی‌های اولیه می‌باشد که میزان وضوح دید فرد در فواصل مختلف را مشخص می‌کند. اندازه گیری رفراکشن با استفاده از ابزاری به نام رتینوسکوپ انجام می‌شود که با تاباندن نور به داخل چشم و بررسی بازتاب آن از شبکیه، نوع و میزان عیوب انکساری را مشخص می‌کند. کراتومتری نیز با اندازه‌گیری انحنای سطح قرنیه، در تشخیص و ارزیابی آستیگماتیسم نقش مهمی دارد.

تشخیص دقیق‌تر این بیماری نیازمند روش‌های تخصصی‌تر مانند توپوگرافی قرنیه است. توپوگرافی قرنیه تصویر دقیق‌تری از سطح قرنیه و ناهمواری‌های آن ارائه می‌دهد و به چشم پزشک در تشخیص آستیگماتیسم نامنظم و بیماری‌هایی از قبیل قوز قرنیه (کراتوکونوس) کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید: عمل لازک چشم آستیگمات

پیشگیری و درمان آستیگماتیسم نامنظم

به طور کلی پیشگیری قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما انجام معاینات منظم و دقیق چشمی و تشخیص زود هنگام، نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت این بیماری دارد.

بیمار مبتلا به آستیگماتیسم حتما باید توسط متخصص چشم معاینه شود و با توجه به شرایط خاص چشم هر فرد و شدت آستیگماتیسم، گزینه درمانی مناسب با آن فرد انتخاب گردد.

به طور کلی و خلاصه راه‌های درمان این بیماری عبارتند از:

• عینک:

تجویز عینک‌های اصلاحی یکی از راه‌های درمان در موارد خفیف می‌باشد.

• لنزهای تماسی:

استفاده از لنزهای تماسی یکی از رایج‌ترین راه‌های درمان به شمار می‌رود. لنزهای تماسی سخت (RGP) و لنزهای اسکلرال، انحنای نامنظم قرنیه را جبران کرده و سطح صاف و یکنواختی بر روی قرنیه ایجاد می‌کنند؛ در نتیجه دید واضح‌تری را ارائه می‌دهند.

• عمل جراحی:

در موارد خفیف، می‌توان از جراحی‌های لیزری مانند PTK یا PRK (پی آر کی) برای یکنواخت کردن انحنای نامنظم قرنیه استفاده کرد. اما در موارد خیلی شدید آستیگماتیسم نامنظم و به ویژه اگر ناشی از قوز قرنیه باشد، ممکن است نیاز به انجام پیوند قرنیه باشد.

نتیجه‌گیری

آستیگماتیسم نامنظم، یکی از اختلالات شایع بینایی است که به دلیل انحنای نامنظم قرنیه و عدسی ایجاد می‌شود که در صورت تشخیص و درمان به موقع، به خوبی می‌توان آن را کنترل کرد.

در صورت مشاهده علائمی مانند تاری دید، سردردهای مکرر یا خستگی چشم حتما به چشم پزشک مراجعه کنید تا تشخیص به موقع و درمان صحیح، با توجه به شرایط چشم و شدت آستیگماتیسم نامنظم انجام شود.