پیشگیری از کاهش بینایی
بینایی یکی از با ارزش‌ترین دارایی‌های انسان است که نقش مهمی در کیفیت زندگی دارد. یکی از نگرانی‌های سالمندان، کاهش دید در دوران پیری می‌باشد، زیرا ممکن است باعث ایجاد محدودیت در رانندگی، مطالعه، انجام کارهای روزمره و در نهایت کاهش استقلال فرد شود. کاهش بینایی در سالمندان با افزایش خطر افسردگی، انزوا و محرومیت اجتماعی همراه است. اگرچه تغییرات بینایی در سنین بالا طبیعی است، اما می‌توان با استفاده از نکات علمی و انجام یک سری اقدامات، از کاهش بینایی در سنین بالا پیشگیری کرد. در این مقاله سعی کرده‌ایم، مهم‌ترین راههای حفظ سلامت و مراقبت از چشم در سالمندان و همچنین راههای پیشگیری از کاهش بینایی در سنین بالا را بررسی کنیم.
علل شایع کاهش بینایی در سالمندان
کاهش بینایی در سنین بالا معمولاً نتیجه تغییرات طبیعی در بدن است، اما برخی از بیماری‌ها می‌توانند این روند را تسریع کنند:
- آب مروارید
آب مروارید یکی از مشکلات شایع چشمی در سالمندان است که به دلیل کدر شدن عدسی چشم رخ می‌دهد و باعث تاری و کاهش دید در پیری می‌شود.
- گلوکوم
گلوکوم به دلیل افزایش فشار داخل چشم رخ می‌دهد و اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند به عصب بینایی آسیب رسانده و باعث نابینایی فرد شود.
- دژنراسیون ماکولا
دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن (AMD)، یک اختلال چشمی است که معمولاً در افراد مسن شایع بوده و با گذشت زمان باعث تخریب ماکولا که ناحیه مرکزی شبکیه است، می‌شود.
- پیرچشمی
پیرچشمی یکی از اختلالات شایع بینایی مرتبط با افزایش سن است که معمولاً پس از 40 سالگی بروز می‌کند. با گذشت زمان انعطاف‌پذیری عدسی چشم کاهش یافته و قدرت تطابق عدسی برای تمرکز بر روی اشیای نزدیک کم می‌شود و فرد نمی‌تواند اجسام نزدیک را به طور واضح تشخیص دهد.
بیشتر بخوانید: درمان پیرچشمی
مهم‌ترین علائم کاهش بینایی در سنین بالا
کاهش بینایی درسنین بالا، می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و با علائمی همراه باشد، که توجه به آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از شایع‌ترین علائم کاهش دید در سنین بالا، تاری دید است که فرد نمی‌تواند جزئیات تصاویر و اشیاء را به طور واضح تشخیص دهد.
از دیگر علائم مهم کاهش دید در سنین بالا، می‌توان به مشکل در تشخیص اشیا در تاریکی و رانندگی در شب اشاره کرد. برخی از افراد با افزایش سن، با حالت مگس‌پران مواجه می‌شوند که سایه‌ها یا لکه‌های کوچک را در حال حرکت می‌بینند.
مشکل در خواندن نوشته‌های ریز، مشکل در تشخیص رنگ‌ها، حساسیت به نور و دیدن جرقه‌های نور، از دیگر علائم مهم کاهش دید در سنین بالا محسوب می‌شوند. در صورت بروز هر کدام از این علائم، مراجعه به چشم پزشک برای بررسی‌های دقیق‌تر ضروری است.
راههای پیشگیری از کاهش دید و مراقبت از سلامت چشم
برای حفظ سلامت و مراقبت از چشم، آگاهی و انجام اقدامات پیشگیرانه نقش بسزایی در پیشگیری از کاهش بینایی در سنین بالا دارد. خوشبختانه با مراقبت‌های مناسب می‌توان از بروز مشکلات بینایی و کاهش دید در دوران پیری جلوگیری کرد و کیفیت بینایی را در طول زندگی حفظ نمود.
1. معاینات منظم چشمی
یکی از مهم‌ترین نکات در مراقبت از چشم‌ها، انجام معاینات دوره‌ای چشم است. این معاینات می‌توانند به تشخیص مشکلات چشمی در مراحل اولیه کمک کنند تا درمان در زمان مناسب انجام شود.
معاینات دوره‌ای علاوه بر تشخیص اختلالات بینایی، می‌توانند نشانه‌هایی از بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت و فشارخون بالا را نیز نشان دهند. به همین دلیل، توصیه می‌شود حداقل سالی یک بار به چشم پزشک مراجعه کنید تا معاینات چشمی انجام شود.
2. تغذیه سالم
برای حفظ سلامت بینایی و مراقبت از چشم، امگا 3 (در ماهی‌های چرب مانند سالمون و قزل‌آلا) و لوتئین و زئاکسانتین (در اسفناج و تخم مرغ) را در رژیم غذایی خود قرار دهید. این ترکیبات از عصب بینایی محافظت کرده و خشکی چشم را کاهش می‌دهند.
ویتامین A (در هویج و سیب‌زمینی) برای دید در شب و ویتامین های C و E (در مرکبات و آجیل) به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های قوی، از آب مروارید جلوگیری می‌کنند. همچنین مصرف روزانه آب به میزان کافی، نه تنها به هیدراتاسیون بدن کمک می‌کند، بلکه از خشکی چشم، التهاب و سایر مشکلات مربوط به بینایی پیشگیری می‌کند.
3. محافظت از چشم‌ها در برابر نو‌رهای مضر
قرار گرفتن طولانی مدت افراد در معرض اشعه‌های مضر فرابنفش خورشید، باعث آسیب به قرنیه، عدسی و شبکیه می‌شود. از‌این‌رو، استفاده از عینک آفتابی با فیلتر UV برای مراقبت از چشم توصیه می‌شود.
4. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای
دیابت می‌تواند باعث آسیب به عروق خونی شبکیه شده و منجر به بروز بیماری‌هایی مانند رتینوپاتی دیابتی شود که یکی از علل اصلی کاهش بینایی است. علاوه بر رتینوپاتی دیابتی، دیابت خطر ابتلا به آب مروارید و گلوکوم را نیز افزایش می‌دهد.
فشارخون خیلی بالا، باعث ضخیم شدن دیواره رگ‌های خونی شبکیه، تنگ شدن آن‌ها و در نتیجه کاهش جریان خون به شبکیه می‌شود. در موارد شدید، این بیماری ممکن است باعث خونریزی شبکیه، تورم عصب بینایی و حتی از دست دادن بینایی شود. همچنین فشارخون بالا، احتمال ابتلا به گلوکوم را افزایش می‌دهد.
کنترل بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل دیابت و فشارخون از طریق رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مصرف داروهای تجویز شده می‌تواند به حفظ سلامت بینایی و در نتیجه کاهش دید در پیری کمک کند.
5. ورزش منظم
ورزش منظم می‌تواند به بهبود گردش خون و افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های چشم کمک کند. همچنین ورزش منظم، با کنترل بیماری‌هایی مثل دیابت و فشارخون که هر دو باعث آسیب به شبکیه و عصب بینایی می‌شوند، از آسیب به چشم‌ها جلوگیری می‌کند.
6. ترک سیگار و اجتناب از مصرف الکل
سیگار کشیدن یکی از عوامل ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند دژنراسیون ماکولا و آب مروارید است. نیکوتین موجود در سیگار باعث کاهش جریان خون در چشم شده و به تدریج سلامت شبکیه را به خطر می‌اندازد.
مصرف الکل نیز با کاهش عملکرد سیستم عصبی مرکزی، هماهنگی بین عضلات چشم را مختل کرده و ممکن است باعث تاری دید، دوبینی و کاهش حساسیت به نور شود. مصرف طولانی‌مدت الکل، می‌تواند به التهاب عصب بینایی منجر شود که در موارد شدید، باعث کاهش دائمی بینایی می‌شود.
7. خواب کافی برای مراقبت از چشم‌ها
برای حفظ سلامت و مراقبت از چشم‌ها، حداقل 5 ساعت خواب در شبانه‌روز نیاز است. با‌این‌حال، توصیه عمومی برای بزرگسالان 7 تا 9 ساعت خواب در شبانه‌روز می‌باشد، زیرا این میزان خواب به بازسازی سلول‌های چشم، حفظ رطوبت سطح چشم و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند گلوکوم و خشکی چشم کمک می‌کند.
8. اجتناب از نگاه طولانی‌مدت به صفحه نمایش‌های دیجیتال
امروزه بسیاری از افراد، مدت زمان زیادی را در مقابل صفحه‌نمایش‌های دیجیتال می‌گذرانند، که این امر می‌تواند موجب خستگی و فشار روی چشم‌ها شود. برای جلوگیری از این مشکل هر 20 دقیقه یک‌بار ، 20 ثانیه به فاصله 20 فوتی (حدود 6 متر) نگاه کنید. (قانون 20-20-20)
نتیجه‌گیری
با افزایش سن، بینایی به تدریج ضعیف می‌شود اما با انجام یک سری اقدامات پیشگیرانه می‌توان از کاهش دید در پیری جلوگیری کرد. بسیاری از مشکلات چشمی در افراد مسن با مراقبت‌های ساده و تشخیص به موقع قابل پیشگیری یا کنترل هستند.
