تاری دید سالمندان؟ علائم آب مروارید چیست؟
آیا تا به حال متوجه شدهاید که مادربزرگ یا پدربزرگتان در سالهای اخیر کمی تار میبینند؟ بسیاری از سالمندان با مشکل تاری دید مواجهه میشوند. تاری دید که یکی از شایعترین مشکلات آنهاست میتواند کیفیت زندگی آنها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. در حالی که دلایل مختلفی برای این عارضه وجود دارد، یکی از رایجترین، مهمترین و قابل درمانترین آنها، «آب مروارید» یا «کاتاراکت» است. در این بیماری، عدسی چشم به تدریج کدر میشود و باعث تاری دید در فرد میگردد. با پیشرفت آب مروارید دید مختل شده و انجام فعالیتهای روزمره مانند رانندگی، خواندن و … دشوار میشود. اما خبر خوب این است که آب مروارید قابل درمان است! شناخت «علائم آب مروارید» به موقع، کلید تشخیص و درمان زودهنگام است تا از کاهش بینایی بیشتر جلوگیری شود.
در این مقاله به طور کامل به این موضوع میپردازیم که چگونه میتوانید نشانههای آب مروارید را در خود یا عزیزانتان تشخیص دهید و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید تا سلامت بینایی آنها حفظ شود.
آب مروارید چیست و چرا در سالمندان شایع است؟
آب مروارید (Cataract) یک بیماری چشمی است که در آن عدسی چشم که معمولاً شفاف است، کدر میشود. وظیفه عدسی چشم، متمرکز کردن نور بر روی شبکیه است که میتواند تصاویر واضحی تشکیل دهد. زمانی که آب مرارید ایجاد میشود عدسی چشم کدر شده و نور نمیتواند به درستی عبور کند در نتیجه، دید تار یا مه آلود میشود. کاتاراکت میتواند در یک یا هر دو چشم ایجاد شود و معمولاً به آرامی پیشرفت میکند.
شایعترین نوع آب مروارید، آب مروارید مرتبط با افزایش سن است که در افراد سالمند دیده میشد. با افزایش سن، پروتئینهای موجود در عدسی چشم امکان دارد شروع به تجمع و به هم چسبیدن کنند و سبب کدر شدن بخشی از عدسی شوند. علاوه بر سن، عوامل دیگری هم میتوانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند مانند دیابت، مصرف طولانی مدت داروهای کورتیکواستروئید، آسیبهای چشمی، سابقه جراحی چشم، سیگار کشیدن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ماوراء بنفش بدون محافظت از چشم.
اغلب آب مروارید به مرور زمان پیشرفت میکند ولی خوشبختانه با عمل جراحی ساده میتوان آن را درمان کرد. شناخت علائم آب مروارید در مراحل اولیه بسیار کمک کننده است. اگر تار و یا نورها را پخش میبینید بهتر است هر چه سریعنر به چشمپزشک جهت تشخیص و درمان مراجعه کنید.
علائم اولیه آب مروارید در سالمندان
تشخیص به موقع علائم آب مروارید مخصوصا در سالمندان بسیار مهم است. در ابتدا این علائم ممکن است خفیف و نامحسوس باشند و به تدریج بیشتر شوند. یکی از اولین و مهمترین علائم اولیه آب مروارید در سالمندان، تاری دید خفیف و تدریجی است. این تاری دید معمولاً مانند این است که از پشت یک شیشه کثیف یا مه آلود نگاه میکنید. ممکن است فرد در خواندن کتاب یا دیدن جزئیات کوچک مشکل داشته باشد. همچنین تغییر در نحوه درک رنگها نیز از نشانههای اولیه بشمار میآیند؛ رنگها ممکن است کم رنگتر به نظر برسند و یا به رنگ زرد و قهوهای متمایل شوند.
از دیگر علائم اولیه میتوان به افزایش حساسیت به نور (Photophobia) و خیرگی (Glare) اشاره کرد. برای مثال، نور خورشید یا چراغهای اتومبیل در شب ممکن است خیلی درخشان و آزاردهنده به نظر برسند و هالههایی در اطراف نورها دیده شود. این موضوع میتواند رانندگی در شب را برای سالمندان بسیار خطرناک کند. همچنین، ممکن است فرد مجبور شود شماره عینک و یا لنز خود را مرتب تغییر دهد این موضوع نیز میتواند یکی دیگر از نشانههای آب مروارید در حال پیشرفت باشد، زیرا عدسی کدر شده مرتباً توانایی تمرکز خود را از دست میدهد.
بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد آب مروارید یا Cataract | بهترین دکتر عمل آب مروارید
تاری دید سالمندان؛ اصلیترین علامت آب مروارید
تاری دید سالمندان به عنوان یکی از رایجترین و شایعترین علائم آب مروارید محسوب میشود. این تاری دید اغلب به مرور زمان شروع شده و تدریج شدت مییابد. در ابتدا ممکن است فرد فقط در نور کم یا زمانی که میخواهد فعالیتهای دقیق انجام دهد مانند نخ کردن سوزن و یا خواندن نوشتههای ریز، متوجه این مشکل شود. اما با پیشرفت بیماری، تاری دید به حدی میرسد که انجام فعالیتهای روزمره مانند رانندگی، تماشای تلویزیون، تشخیص چهره افراد و حتی راه رفتن در محیطهای ناآشنا را سخت میکند.
این تاری دید به این دلیل است که عدسی چشم کدر شده و دیگر نمیتواند نور را به خوبی به شبکیه برساند. به عبارت دیگر به جای اینکه نور به صورت متمرکز به شبکیه برسد، به صورت پراکنده وارد چشم میشود و در نتیجه تصاویر واضحی ایجاد نمیشود. این مشکل تنها دید مستقیم را تحت الشعاع قرار نمیدهد بلکه دید محیطی و حتی قدرت تشخیص عمق را نیز کاهش میدهد و خطر سقوط یا تصادفات را بیشتر میکند. باید در نظر گرفت که این تاری دید تنها یک بخش طبیعی از پیری نیست و میتواند نشانهای از آب مروارید باشد.
کدر شدن عدسی چشم و تأثیر آن بر بینایی
همانطور که در بالا گفته شد، ماهیت اصلی آب مروارید کدر شدن عدسی طبیعی چشم است. در حالت عادی عدسی چشم، شفاف و کاملاً بیرنگ است و نور را به راحتی از خود عبور میدهد. اما وقتی آب مروارید شروع میشود، پروتئینهای موجود در عدسی تغییر شکل داده و به هم میچسبند و باعث کدر شدن یا مات شدن بخشی یا کل عدسی میشوند. این کدر شدن آرام آرام رخ میدهد و میتواند به رنگهای سفید، زرد یا قهوهای متمایل شود.
تأثیر کدر شدن عدسی بر بینایی به طور مستقیم با میزان کدورت و محل آن در عدسی مرتبط است. هرچه کدورت بیشتر و متراکمتر باشد، نور کمتری میتواند به پشت چشم (شبکیه) برسد و در نتیجه تاری دید شدیدتر خواهد بود. همچنین، با توجه به محل کدورت، علائم ممکن است متفاوت باشند. برای مثال:
- کدورت در مرکز عدسی (هسته): ممکن است باعث تاری دید بیشتر در نور زیاد شود و در نور کم دید بهتری داشته باشند. این نوع آب مروارید ممکن است باعث نزدیکبینی شود.
- کدورت در لبههای عدسی (قشری): معمولا ابتدا بر دید محیطی تأثیر میگذارد و باعث خیرگی و مشکلات دید در شب میشود. با پیشرفت بیماری، کدورت به سمت مرکز حرکت میکند.
- کدورت در پشت عدسی (زیر کپسولی خلفی): این نوع آب مروارید معمولاً سریعتر پیشرفت میکند و تأثیر بیشتری بر دید نزدیک و خواندن دارد و همچنین باعث خیرگی شدید در برابر نور میشود.
با کدر شدن عدسی، کیفیت تصاویر کاهش مییابد، کنتراست رنگها ضعیف میشود(رنگها کمرنگتر میشوند) و مشاهده جزئیات ریز سختتر میگردد. این وضعیت به مرور زمان فعالیتهای روزمره را نیز سختتر میکند.
سایر علائم رایج آب مروارید که باید بدانید
علاوه بر تاری دید و کدر شدن عدسی، از علائم آب مروارید میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حساسیت به نور و خیرگی: همانطور که گفته شد، یکی از رایجترین مشکلات، حساسیت بیش از حد به نورهای روشن و تجربه خیرگی شدید است. این حالت بیشتر در شب هنگام رانندگی به دلیل نور چراغهای ماشینهای روبرو یا در روزهای آفتابی شدید آزاردهنده میشود و منجر به دیدن هالههایی در اطراف منابع نور میگردد.
- مشکل در دید شبانه: با پیشرفت آب مروارید، دید در شب به طور قابل توجهی کاهش مییابد. دلیل آن این است که عدسی کدر شده نمیتواند نور کافی را به شبکیه برساند، که این امر دید در شرایط کم نور را بسیار دشوار میکند.
- دوبینی در یک چشم (Monocular Diplopia): در برخی موارد، آب مروارید میتواند منجر به دوبینی شود، اما این دوبینی برخلاف دوبینی ناشی از مشکلات عضلات چشم، تنها در یک چشم رخ میدهد و با بستن چشم دیگر برطرف میشود.
- کمرنگ شدن رنگها: زمانی که عدسی، کدر میشود رنگها کمتر زنده و روشن به نظر میرسند، گاهی اوقات حتی یک ته رنگ زرد یا قهوهای به دید کلی اضافه میکند. ممکن است فرد متوجه شود که لباسهای رنگی یا محیط اطرافش، آن درخشش سابق را ندارد.
- تغییرات مکرر در نسخه عینک یا لنز: اگر نیاز به تغییر مکرر شماره عینک یا لنز خود دارید، به خصوص اگر شماره عینک به سمت نزدیکبینی (Myopia) در حال تغییر است، میتواند نشانهای از پیشرفت آب مروارید باشد. عدسی کدر شده میتواند توانایی چشم را در تغییر تمرکز تغییر دهد.
- فروغ دید (Light Sensitivity):بعضی افراد زمانی که در برابر نورهای شدید و یا مستقیم قرار میگیرند چشمشان اذیت شده و احساس ناراحتی میکنند. حساسیت به نور نیز از علائمی است که برخی افراد تجربه میکنند.
چه زمانی برای بررسی علائم آب مروارید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما و یا یکی از عزیزانتان هر یک از علائم آب مروارید ذکر شده را تجربه میکنید، بسیار مهم است که هر چه سریعتر به بهترین چشم پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و معاینات منظم چشمی، به خصوص برای افراد بالای 40 سال و به ویژه سالمندان، کلید مدیریت این بیماری است. حتی اگر علائم خفیف باشند، یک معاینه کامل چشم میتواند وضعیت عدسی شما را بررسی کند.
معاینه چشمپزشکی شامل تست بینایی، اندازهگیری فشار چشم و معاینه دقیق پشت چشم پس از گشاد شدن مردمکها است. این معاینات به پزشک امکان میدهد تا وجود آب مروارید را تأیید کند، شدت آن را ارزیابی کند و دیگر بیماریهای چشمی را نیز رد کند. به یاد داشته باشید که آب مروارید در مراحل اولیه ممکن است نیازی به درمان فوری نداشته باشد، اما کنترل منظم برای تصمیمگیری در مورد زمان مناسب جراحی اهمیت زیادی دارد. تعلل در مراجعه به پزشک میتواند منجر به کاهش بینایی و تأثیر منفی بر کیفیت زندگی شود.
نتیجه گیری
آب مروارید یک بیماری چشمی شایع و قابل درمان است که بیشتر در سالمندان دیده میشود. از علائم آب مروارید میتوان به تاری دید، کدر شدن عدسی، حساسیت به نور، خیرگی، مشکلات دید در شب، تغییر رنگها و نیاز به تغییر مکرر شماره عینک اشاره کرد. این علائم میتوانند به تدریج پیشرفت کرده و بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند. تشخیص بهموقع و مراجعه منظم به چشمپزشک برای معاینات دورهای، به خصوص پس از 40 سالگی، از اهمیت ویژهای برخوردار است. با شناخت این نشانهها و اقدام فوری، میتوان ازکاهش بینایی جلوگیری کرد و با درمانهای مؤثر دید واضحتری به دست آورد. به یاد داشته باشید که تاری دید همیشه بخشی از سالمند بودن نیست و میتواند نشانهای از یک مشکل قابل درمان مانند آب مرارید باشد.
سوالات متداول:
1. آب مروارید چیست؟
آب مروارید کدر شدن عدسی طبیعی چشم است که باعث تاری دید میشود. عدسی چشم که به طور معمول شفاف است، با تجمع پروتئینها مات و کدر میشود.
2. آیا آب مروارید فقط در سالمندان رخ میدهد؟
در حالی که شایعترین نوع آب مروارید مرتبط با افزایش سن است و بیشتر در سالمندان دیده میشود، این بیماری میتواند در افراد جوانتر نیز به دلیل عواملی مانند آسیب چشمی، دیابت یا مصرف برخی داروها رخ دهد.
3. آیا آب مروارید بدون جراحی قابل درمان است؟
خیر، در حال حاضر هیچ دارو، قطره یا ورزشی برای درمان یا از بین بردن آب مروارید وجود ندارد. تنها راه مؤثر برای درمان آب مروارید و بازگرداندن بینایی، جراحی است.
4. چقدر طول میکشد تا آب مروارید بینایی را به طور کامل از بین ببرد؟
سرعت پیشرفت آب مروارید در افراد مختلف متفاوت است. معمولاً به کندی طی سالها پیشرفت میکند و به ندرت باعث کوری کامل میشود، اما میتواند بینایی را به شدت مختل کند.
5. آیا میتوان از ابتلا به آب مروارید پیشگیری کرد؟
هیچ راه قطعی برای پیشگیری از آب مروارید وجود ندارد، اما میتوان با اقداماتی مانند محافظت از چشم در برابر اشعه UV (با استفاده از عینک آفتابی)، کنترل بیماریهای زمینهای مانند دیابت، ترک سیگار و رژیم غذایی سالم، خطر ابتلا به آن را کاهش داد.
