علائم بروز آب مروارید (کاتاراکت)

در ابتدا تاری دید شخص با بیشتر کردن نور محیط و یا با استفاده از عینک می‌تواند بهتر شود اما با گذشت زمان و هنگامی که فعالیت‌های روزمره شخص دچار مشکل شود دیگر نیاز به جراحی مطرح می‌شود. در ابتدای تشکیل آب مروارید کدورت لنز ممکن است در قسمت‌های محیطی لنز ایجاد شود به همین دلیل ممکن است افراد متوجه بروز این مشکل نشوند اما با گذشت زمان کدورت لنز بیشتر می‌شود و در بینایی اشکال ایجاد می‌کند. از علائمی که در کاتاراکت داریم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دید مه آلود و تار
• سختی دید در شب
• سختی رانندگی در شب
• نیاز به نور بیشتر برای مطالعه و انجام کار‌های روزمره
• دید هاله اطراف نور چراغ
• حساسیت به نور
• کم رنگ و محو دیدن رنگ‌ها و یا زرد دیدن رنگ‌های مختلف
• دوبینی در یک چشم

چرا آب مروارید ایجاد می‌شود؟

اولین علت بروز آب مروارید، افزایش سن است. با بالا رفتن سن احتمال تشکیل آب مروارید بیشتر می‌شود. عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث ایجاد آب مروارید (کاتاراکت) شوند مانند:

• وجود سابقه خانوادگی ابتلا به آب مروارید
• سیگار کشیدن
• وجود بیماری‌هایی مانند دیابت
• مصرف داروهایی نظیر کورتیکواستروئید‌ها که باعث ایجاد بروز علائم زودرس آب مروارید می‌شود
• سپری کردن مدت زمان زیاد در معرض نور آفتاب، مخصوصا بدون محافظ مانند عینک‌های استاندارد
• تروماهای چشمی، بعضی جراحی‌های چشمی و تاباندن امواج پرتوزا

با استفاده از عینک‌های محافظت‌کننده در برابر اشعه UV نور خورشید می‌توان روند پیشرفت آب مروارید را کند کرد. همچنین ترک سیگار نیز در کند کردن روند پیشرفت کاتاراکت موثر است.

انواع آب مروارید چشم

1.  آب مروارید تدریجی: که با توجه به الگوی کدر شدن لنز به چند شکل دیده می‌شود از جمله: کاتاراکتی که از پشت لنز شروع می‌شود، کاتاراکت هسته ایی و کاتاراکت قشری
2. کاتاراکت یا آب مروارید زیرکپسولی خلفی: کدورت لنز به تدریج ایجاد می‌شود و می تواند بدون علامت باشد. پس معاینات دوره ایی در تشخیص کمک‌کننده هستند.
3. آب مروارید هسته ایی: این اسم به علت شکل و الگوی شروع کدر شدن لنز انتخاب شده است که از وسط لنز لکه‌های ابرمانند ایجاد می‌شوند. در این الگو لنز کم کم رنگ زرد و یا قهوایی پیدا می‌کند.
4. آب مروارید قشری (حاشیه ایی): این نام گذاری نیز به این دلیل است که در این حالت آب مروارید از اطراف لنزشروع می‌شود و حاشیه‌ی لنز به رنگ سفید دیده می‌شود.
5. آب مروارید مادرزادی: این نوع از آب مروارید از زمان تولد یا در طول دوره کودکی ایجاد می‌شود و تشخیص زودهنگام در حفظ و بهبود بینایی بسیار اهمیت دارد. علائمی که در نوزاد یا کودکان می‌تواند نشان دهنده آب مروارید باشد عبارتند از: حرکات غیرمعمول چشم، حساسیت به نور زیاد، عدم توانایی دنبال کردن اجسام با چشم، مردمک چشم سفید باشد.
6. آب مروارید بر اثر ضربه و تروما: بر اثر ضربه ممکن است کاتاراکت در همان لحظه یا حتی سال‌ها بعد ایجاد شود.
7. آب مروارید بعد از جراحی‌های دیگر چشمی مانند گلوکوم یا شبکیه
8. آب مروارید ناشی از پرتوهای یونیزه: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که شخص در جلسات پرتودرمانی کنسر (سرطان) به خصوص سر و گردن رفته باشد یا در محیط‌هایی که این پرتو‌ها زیاد هستند وجود داشته باشد.

قبل از آمادگی برای جراحی لازم تحت معاینات و تست‌های بینایی سنجی قرار بگیرید. تست‌های تشخیصی و عکس برداری‌های لازم انجام می‌شود و نوع لنز شما تعیین می‌شود سپس برای جراحی راهنمایی می‌شوید.

جراحی کاتاراکت(آب مروارید) به چه شکل است؟

جراحی آب مروارید یکی از جراحی‌های با احتمال موفقیت بسیار بالاست. در طول جراحی کاتاراکت، لنز طبیعی چشم که کدر شده و دیگر نور را به خوبی از خود عبور نمی‌دهد برداشته می‌شود و با یک لنز مصنوعی داخل چشمی جایگزین می‌شود.
جدیدترین و بهترین تکنیک جراحی حال حاضر تکنیک فیکو است. در این روش جراحی، از طریق یک برش بسیار کوچک، یک پروب وارد چشم می‌شود که لنز داخل چشم را در هم می‌شکند و سپس این تکه‌ها با دستگاه ساکشن می‌شوند و لنز داخل چشمی (IOL) درون کپسول لنز جاگذاری می‌شود.
هنگام جراحی با استفاده از قطره‌ی بی‌حسی، چشم شما بی‌حس می‌شود و شما بیهوش نیستید اما داروهای آرامبخش دریافت کرده ایید و ممکن است حتی متوجه نور شوید اما جراحی و کاری که روی چشم شما انجام می‌شود را نمی‌بیند. این جراحی در موارد آب مروارید معمول حدود 15 دقیقه طول می‌کشد و بعد از آن چشم شما پانسمان می‌شود و روی آن شیلد محافظ قرار داده می‌شود. شما ساعاتی بعد از عمل جراحی از بیمارستان مرخص می‌شوید و نیازی به بستری در بیمارستان ندارید. تا روز بعد از عمل شیلد محافظ را باز نکنید. فردای عمل توسط چشم پزشک خود معاینه می‌شوید و نحوه مصرف قطره‌های چشمی به شما توضیح داده می‌شود.

از مالیدن چشمان خود بعد از جراحی خودداری کنید. از شیلد محافظ تا یک هفته هنگام خواب استفاده نمایید و سعی کنید به سمت چشم عمل شده نخوابید. از عینک آفتابی در روزهای بعد از عمل جراحی آب مروارید در خارج از منزل استفاده کنید. دوره نقاهت بعد از جراحی آب مروارید بین دو الی سه روز است. از برداشتن بار سنگین و ورزش در روز‌های اول بعد از جراحی خودداری نمایید.

سوالی که ممکن است برخی از مراجعین داشته باشند یا با این شرایط مواجه شده باشند این است که آیا ممکن است با وجود انجام جراحی آب مروارید مجددا تاری دید داشته باشند؟

بعد از سال‌ها از گذشتن جراحی آب مروارید ممکن است شخص احساس تاری دید داشته باشد. این امر به دلیل مه آلود شدن کپسولی است که لنز داخل آن تعبیه شده است. چشم پزشک می‌تواند با لیزر (کپسولوتومی) کپسول کدر را بردارد و مجدد دید شفاف می‌شود.

عوارض بعد از عمل آب مروارید

مانند تمامی جراحی‌ها ریسک‌هایی برای هر عمل وجود دارد و هیچ عمل جراحی 100 درصد اطمینان برای بی‌عارضه بودن ندارد، عوارضی که ممکن است بعد از جراحی آب مروارید(کاتاراکت) به وجود بیایند به شرح زیر است:

• عفونت چشم
• خونریزی داخل چشمی
• آسیب شبکیه
• سوزش پیشرونده چشم
• دیدن هاله اطراف نور چراغ
• لنز کاشته شده ممکن است جابه جا شود
• احساس جسم خارجی در چشم
• حساسیت به نور که می‌تواند از علائم عفونت چشمی باشد
• درد چشم
• مگس پران

بعد از جراحی کاتاراکت حواسمان به چه علائمی باشد؟

بعد از جراحی آب مروارید در صورتیکه علائمی مانند درد چشمی و تاری دید پیشرونده داشته باشیم و همچنین اگر ترشحات چشمی به طور غیر طبیعی افزایش یابند و غلیظ شوند حتما باید به اورژانس چشم پزشکی مراجعه کرده و معاینه شوید.

بعد از عمل جراحی آب مروارید علائمی مانند قرمزی چشم، اشک ریزش، کمی درد یا احساس ناخوشایند در داخل چشم و احساس جسم خارجی درون چشم تا حدی طبیعی هستند و به مرور در روزهای بعد از عمل جراحی از بین می‌روند.

خشکی چشم بعد از جراحی کاتاراکت طبیعی است؟

همانطور که در مطالب بالاتر گفته شد،در حین جراحی کاتاراکت (آب مروارید) دو برش بسیار کوچک روی قرنیه داده می‌شود. این برش باعث قطع شدن تعدادی از عصب‌های روی قرنیه می‌شوند درنتیجه دستور ساخت اشک توسط این اعصاب به مغز داده نمی‌شود و موقتا این ارتباط بین قرنیه و مغز از جهت ساخت اشک قطع می‌شود و این امر باعث خشکی چشم می‌شود. با گذشت زمان و بهبود این اعصاب مجدد تولید اشک مانند قبل می‌شود. استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی بعد از جراحی کاتاراکت کمک‌کننده است. حدود یک چهارم افرادیکه جراحی کاتاراکت انجام می‌دهند دچار خشکی می‌شوند. البته لازم به ذکر است که این خشکی در حد زیادی نیست و برطرف می‌شود. افرادی که از قبل خشکی چشم داشته‌اند بعد از جراحی شرایط چشمی آن‌ها مانند زمانی است که از قطره‌های درمان خشکی چشم استفاده نکنند.

علائم خشکی چشم بعد از جراحی آب مروارید شامل:

• احساس جسم خارجی در داخل چشم مانند سنگ ریزه
• چشمان اشک آلود
• احساس درد جسم تیز در چشم مانند سوزن سوزن شدن چشم
در زمان ریختن قطره‌ها لازم است بین هر قطره با قطره بعدی حدود ۵-۱۰ دقیقه فاصله بگذارید و قطره اشک مصنوعی را آخر از همه استفاده کنید. رعایت فاصله بین قطره‌ها به جذب بهتر هر قطره کمک می‌کند.

از جمله اقداماتی که می‌توانید برای جلوگیری از طولانی شدن خشکی چشم انجام دهید عبارتند از:

• چند روز اول بعد از جراحی در محیط‌های گرم، آلوده، پر از گرد و غبار و باد قرار نگیرید.
• تا یک هفته بعد عمل از آرایش چشمی خودداری نمایید.
• تا 3 روز بعد از عمل به چشمان خود آب نزنید.
• چند روز اول بعد از عمل جراحی آب مروارید از مانیتور و لپ تاپ و موبایل کمتر استفاده کنید و حتما در حین استفاده از این ابزار از اشک مصنوعی استفاده کنید و زیاد پلک بزنید.

از جمله سوالات مراجعین درباره شرایط بعداز جراحی آب مروارید امکان پرواز با هواپیما بعد از جراحی است. به طور معمول مانعی برای این امر وجود ندارد و شما بعد از معاینه بعد از جراحی خود درصورتیکه مورد خاصی وجود نداشته باشد می‌توانید سفر خود را با پرواز انجام دهید.

چه زمانی دید بعد از جراحی آب مروارید شفاف می‌شود؟

بعد از جراحی آب مروارید معمولا چند روز بعد از جراحی دید شفاف می‌شود. برای مشخص کردن نمره چشم و بررسی دقیق دید افراد حدود سه هفته بعد از جراحی بینایی سنجی انجام می‌شود. در طول این زمان ریکاوری قرنیه انجام شده و چشم با لنز جدید آداپت شده و دید نهایی قابل اندازه‌گیری است.

انواع لنز‌های قابل کاشت در چشم در آب مروارید

• لنز مونوفوکال (تک کانونی): این لنز‌ها برای تنظیم دید در فاصله ایی معین چه دور چه نزدیک استفاده می‌شوند. بعد از جراحی برای انجام کار‌های دقیق نزدیک، نظیر مطالعه یا خیاطی و… نیاز به استفاده از عینک نزدیک بین دارید.
• لنز مولتی فوکال یا چند کانونی: این لنز‌ها دید متوسط و کامل هم دور و هم نزدیک را ایجاد می‌کنند. این روش در افراد دچار پیرچشمی استفاده می‌شود. در این روش معمولا نیازی به عینک نزدیک‌بین برای کار‌های روزمره خود ندارید. اگرچه نیاز به عینک نزدیک را 100 درصد از بین نمی‌برد. ممکن است برخی افراد بعد از جایگذاری لنز مولتی فوکال در اطراف نور چراغ هاله ببینند که اکثرا مدتی بعد از جراحی این حالت از بین می‌رود.
• لنز توریک
  این لنز‌ها در افرادی استفاده می‌شوند که دارای آستیگماتیسم هستند و در طی جراحی کاتاراکت می‌خواهیم علاوه بر نزدیک بینی یا دوربینی، آستیگماتیسم را نیز برطرف کنیم. در لنز توریک نیز ما دو نوع مونوفوکال یا یک کانونی ومولتی فوکال را داریم.

هزینه جراحی آب مروارید چقدر است؟

هزینه جراحی با توجه به عواملی مانند تکنیک عمل، بیمارستان محل جراحی و نوع لنز مشخص می‌شود. لازم است شما ابتدا تحت معاینات کامل چشم پزشکی قرار بگیرید و بعد از مشخص شدن نوع لنز و مشکل دقیق چشم شما، هزینه برآورد شود.