آب مروارید یا کاتاراکت
در این مقاله قصد داریم بدانیم کاتاراکت چیست و چگونه درمان می‌شود همچنین در ادامه نیز به عوارض بعد از عمل آب مروارید می‌پردازیم. تا پایان با ما همراه باشید.
آب مروارید یا کاتاراکت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های چشمی است که معمولاً با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. کاتاراکت ناشی از افزایش سن و پیری، طی چند سال و به صورت تدریجی ایجاد می‌شود. اما آب مروارید فقط و تنها با افزایش سن ایجاد نمی‌شود و ممکن است در افراد جوان نیز بعلت بیماری‌هایی همچون دیابت یا مصرف دارو‌هایی از جمله کورتون‌ها و یا در اثر ضربه به چشم که به نام تروماتیک کاتاراکت شناخته می‌شود ایجاد شود.
آب مروارید در مبتلایان به قند و جوانان معمولاً با روند سریع‌تری روی می‌دهد و در طول چند ماه قدرت دید فرد را کاهش می‌دهد. به همین دلیل سرعت پیشرفت بیماری آب مروارید غیر قابل پیش‌بینی بوده و در افراد مختلف متفاوت است. همچنین سرعت پیشرفت در دو چشم نیز ممکن است متفاوت باشد. این بدان معناست که اگر یکی از اعضای خانواده‌ی شما در سن ۵۰ سالگی دچار بیماری آب مروارید شود لزومی ندارد که برای فرد دیگری از اعضای خانواده هم در همان سن این بیماری پیش بیاید.
زمانی که عدسی چشم از حالت طبیعی و شفاف خود خارج شود و کدورت پیدا کند اصطلاحاً چشم آب مروارید آورده است. در این افراد بینایی به گونه‌ای است که انگار از پنجره به فضایی مه‌آلود نگاه می‌کنند. جهت بررسی و تشخیص اینکه فرد دچار آب مروارید می‌باشد یا خیر، نیاز است با مشاهده‌ی علائمی چون کاهش بینایی و تار شدن دید به پزشک مراجعه شود. پزشک با معاینات دوره‌ای و مشاهده‌ی عدسی شما با اسلیت لامپ به شما زمان تقریبی و مناسب جهت انجام جراحی را اعلام می‌کند.
درمان آب مروارید
داشتن کاتاراکت همیشه نیاز به جراحی ندارد. در برخی مواقع بیمار ممکن است متوجه هیچ‌گونه تغییری در بینایی خود نشود. در بعضی از بیماران مبتلا به کاتاراکت، می توان با استفاده از عینک یا روشن‌تر کردن محیط دید نسبتاً خوبی را فراهم کرد.
اما با پیشرفت آب مروارید دید بیمار تار و محو می‌شود. علائم بیشتری مانند دوبینی، عدم توانایی در خواندن و کار با رایانه، عدم توانایی رانندگی در شب بوجود می‌آید. گاهی اوقات حتی در صورت عدم ایجاد ناراحتی، پزشک برای شما جراحی را توصیه می‌کند.
در مواقعی که Cataract به اندازه‌ای بزرگ شده باشد که منجر به افزایش فشار در چشم شود نیاز است که شما تحت جراحی قرار بگیرید. در حال حاضر روش فیکو یکی از جدیدترین روش‌های عمل آب مروارید است. که اگر توسط جراح با تجربه و مسلط به جراحی انجام شود، از موفق‌ترین اقدامات جراحی است که عوارض در آن بسیار نادر بوده و عوارض شایع، بیشتر مواقع قابل درمان هستند و تأثیر طولانی مدت بر بینایی ندارند.
درمان آب مروارید به روش جراحی موفقیتی نزدیک به ۹۸ درصد یا بیشتر دارد اما می‌خواهیم از خطراتی که بعد از جراحی آب مروارید ممکن است برای چشم ایجاد شود صحبت کنیم.
عوارض بعد از عمل آب مروارید
۱-عفونت یا اندوفتألمیت
عفونت یکی از عوارض نادر جراحی چشم است که ممکن است با احتماً حدود یک در ده هزار اتفاق بیافتد. علائم اولیه‌ی آن ممکن است به صورت کاهش بینایی در چشم آسیب دیده، قرمزی چشم، درد یا تورم پلک و همچنین ترشحات چرکی باشد. اگر چشم دچار عفونت شدید شود، تزریق آنتی بیوتیک به داخل زجاجیه یا حتی گا‌هاً جراحی مجدد جهت کنترل عفونت نیاز است.
۲-التهاب چشم
ممکن است چشم بعد از جراحی دچار قرمزی و تورم شود. این التهاب ناشی از روند جراحی بوده و طبیعی است. معمولاً بعد از مدت زمان کوتاهی برطرف خواهد شد. اما اگر التهاب چشم طولانی مدت باقی بماند، ممکن است قطره‌های چشمی یا دارو‌های دیگری برای رفع آن تجویز شود.
۳-تاری دید
تاری دید یکی از شایع‌ترین شکایات بیماران بعد از جراحی آب مروارید است. علل متعددی مانند التهاب چشم، ادم قرنیه، عیوب انکساری باقی مانده بعد از عمل، خشکی چشم و غیره می‌باشد. این مشکل پس از مدت کوتاهی بهبود پیدا می‌کند. اما اگر برای مدت طولانی ادامه داشت باید به چشم پزشک مراجعه شود تا علت بررسی شود.
۴-ادم یا تورم قرنیه
امروزه این عارضه با وجود روش‌های جدید جراحی کاتاراکت بسیار نادر است. اما در صورت بروز این عارضه می‌توان با روش دارو درمانی کنترل شود. در موارد نادری در قرنیه بیمارانی که پیش از عمل مشکل داشته‌اند ممکن است بعد از عمل آب مروارید دچار ادم غیر قابل برگشت شوند و نیاز به پیوند قرنیه وجود داشته باشد.
بیشتر بخوانید: دوران نقاهت و مراقبت های بعد از عمل آب مروارید
دیگر عوارض بعد از عمل آب مروارید
۵-حساسیت به نور
حساسیت به نور پس از جراحی آب مروارید، طبیعی است و به دلیل گذر تمام نور، از عدسی شفاف مصنوعی جایگزین شده به سطح شبکیه می‌باشد. این مشکل با استفاده از عینک آفتابی بعد از عمل رفع خواهد شد و مدت زمان زیادی طول نخواهد کشید. حساسیت طولانی مدت به نور ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای مانند التهاب چشمی باشد و باید مورد بررسی قرار بگیرد.
۶-افزایش فشار چشمی یا IOP
بعضی اوقات جراحی آب مروارید ممکن است به افزایش فشار چشم منجر شود. این بیماری فشار داخل چشمی بالا نامیده می‌شود که یکی از شایع‌ترین عوارض پس از جراحی آب مروارید است. به طور معمول اگر فشار چشم خیلی بالا باشد می‌توان آن را با قطره و دارو کنترل کرد و در مواردی نیاز به جراحی می‌باشد.
۷-جا به جا شدن لنز داخل چشمی
گاهی لنز داخل چشمی، که همان عدسی مصنوعی است و جایگزین عدسی کدر شده در چشم می‌شود، ممکن است از جای خود خارج شود و باعث تاری یا دوبینی شود. در موارد شدید این جا به جایی ممکن است با خونریزی و تورم و یا جداشدگی شبکیه نیز همراه باشد. در این حالت برای تنظیم مجدد موقعیت لنز یا قرار دادن لنز جدید ممکن است به جراحی نیاز باشد.
بیشتر بخوانید: جابجایی لنز بعد از عمل آب مروارید
۸-خونریزی
در بیشتر موارد پس از عمل جراحی خونریزی اتفاق نمی‌افتد اما این احتمال وجود دارد که عروق خونی در شبکیه بدون دلیل واضحی شروع به خونریزی کنند. اگر خونریزی کم باشد به زودی قطع می‌شود. اما اگر خون زیادی در چشم باشد ممکن است منجر به کاهش بینایی شود. با مصرف قطره و استراحت بعد از مدتی خونریزی کنترل و جذب می‌شود اما در مواردی برای برطرف کردن خونریزی نیاز به جراحی می‌باشد.
۹-افتادگی پلک یا پتوز
موقعیتی است که در آن پلک بالا به روی چشم می‌افتد. این عارضه معمولاً در مدت زمان کوتاهی رفع می‌شود.
۱۰-باز شدن برش جراحی قرنیه
گاهی پس از جراحی، برش جراحی قرنیه در اثر ضربه یا عدم ترمیم کافی یا افزایش فشار داخل چشمی باز می‌شود. در این صورت احتمال دارد مایع داخل چشمی نشت کند و یا عنبیه از جای خود خارج و از زخم کنار قرنیه به بیرون کشیده می‌شود. در این موارد با درمان دارویی و لنز تماسی و در مواردی نیاز به بخیه زدن وجود دارد.
از دیگر عوارض بعد از عمل کاتاراکت
۱۱-جداشدگیه شبکیه و زجاجیه
این احتمال وجود دارد که بعد از جراحی آب مروارید شبکیه‌ی چشم از موقعیت اصلی خود خارج شود. از این مورد به جدا شدگی شبکیه یاد می‌شود که یک مورد اورژانسی محسوب می‌شود و باید سریعاً به چشم پزشک مراجعه شود. اگر این عارضه هرچه سریع‌تر درمان شود احتمال بهبودی کامل بیمار بیشتر می‌شود.
۱۲-سندرم بخش قدامی سمی یا TASS
TASS عارضه‌ای بسیار نادر است که منجر به آسیب بافت‌های چشم می‌شود. علائم تورم قرنیه و یا التهاب بخش قدامی است که می‌تواند بسیار شدید، اما با حداقل درد همراه باشد. شایع‌ترین شکایتی که بیماران از TASS دارند تاری دید است.
۱۳-ورم قسمت مرکزی شبکیه چشم(ماکولا)
در ۱ تا ۲ درصد موارد، لکه زرد شبکیه ممکن است در ۱-۴ هفته اول پس از عمل آب مروارید متورم شود. با مصرف قطره چشمی ضد التهابی در طی ۲ الی ۳ ماه درمان می‌شود.
۱۴-پارگی کپسول عدسی
هنگامی که آب مروارید برداشته می‌شود، باید یکپارچگی کپسول عدسی حفظ شود. اما این کپسول بسیار نازک است و ضخامت آن در حد چند میکرون می‌باشد و گاهی ممکن است پاره شود. پاره شدن کپسول منجر به طولانی شدن زمان عمل و تغییر جایگذاری محل لنز و شاید حتی تغییر نوع لنز شود.
در مواردی حتی جایگذاری لنز ممکن است به زمان دیگری موکول شود. اکثر افراد مبتلا به پارگی کپسول هنوز همان نتیجه بینایی مطلوب را بدست خواهند آورد، اما بهبودی کمی بیشتر طول خواهد کشید.
بیشتر بخوانید: درمان آب مروارید یا کاتاراکت
از دیگر عوارض بعد از عمل آب مروارید
۱۵-کدورت کپسول خلفی(PCO)
عارضه اصلی بعد از جراحی آب مروارید کدورت کپسول خلفی عدسی است. گاهی بعد از جراحی کپسول لنز کدر می‌شود که باعث کاهش بینایی می‌شود.
این عارضه می‌تواند هر زمان در سال اول یا سالیان سال پس از جراحی رخ دهد. در این موارد با استفاده از لیزر و به‌صورت سرپایی کپسول خلفی برداشته شده و تاری دید اصلاح می‌شود.
۱۶– افزایش خشکی چشم یا درد مزمن بعد از عمل
خشکی چشم در چند ماه بعد از عمل ممکن است شدت پیدا کند. بیمار علائمی مانند احساس جسم خارجی، سوزش، خستگی چشم و دید متغیر را تجربه می‌کند. همچنین در بعضی بیماران که خشکی چشم دارند و بخصوص دچار اضطراب و افسردگی هستند، ممکن است دچار درد مزمن در محل برش‌های جراحی قرنیه شوند. این علائم با درمان دارویی رفع می‌گردد.
تمامی عوارض ذکر شده در موارد بسیار کمی دیده می‌شود. همان طور که در بالا ذکر شد در روش‌های جراحی نوین احتمال موفقیت عمل کاتاراکت بالای ۹۸ درصد است.
در صورت انتخاب جراح درست و با تجربه و رعایت موارد مورد نیاز بعد از عمل و مراقبت‌های اصولی و همچنین معاینات دوره‌ای کامل و به موقع پس از جراحی، اصلاً نیازی به نگرانی در مورد عوارض بعد از عمل آب مروارید وجود ندارد.